تخیل در فلسفۀ اسپینوزا
author
Abstract:
نظر رایج دربارۀ اسپینوزا آن است که او فیلسوف عقلگرایی است که تخیل را پایینترین مرتبۀ معرفت دانسته و جایگاهی درخور التفات برای تخیل قائل نبوده است. این مقاله با تحلیل دو محصول مهم تخیل اسپینوزا، یعنی مفاهیم توهمیانسان آزاد و حکومت مردمسالاری نشان میدهد، اخذ چنین دیدگاهی در باب جایگاه تخیل در نظر اسپینوزا روا نیست، چرا که اسپینوزا با بکارگیری قوۀ تخیل این دو مفهوم را خلق میکند تا برای فرد انسان و جامعۀ انسانی الگویی ارائه کند: الگویی که فرد و جامعه با تلاش در تشبّه به آن میتوانند به میزان بیشتری از آزادی دست یابد. همین مطلب نشانگر آن است که تخیل در تفکر اسپینوزا از جایگاهی درخور و مهم برخوردار بوده است.
similar resources
مقام تخیل در فلسفۀ سیاسیِ اسلامی ـ ایرانی: مورد فارابی
نوشتار حاضر درصدد بررسی مقام و جایگاه تخیل در فلسفۀ سیاسی اسلامی با تأکید بر مهمترین فیلسوف سیاسی جهان اسلام ابونصر فارابی است. عمدۀ مورخان فلسفه، تاریخ فلسفۀ سیاسی را از منظر عقل و مباحث وابسته به آن طرح نمودهاند و نسبت به جایگاه تخیل در فلسفۀ سیاسی غافل بودهاند. سرچشمۀ این بیتوجهی به جایگاه تخیل را باید در اندیشههای بنیانگذاران فلسفه در یونان باستان جستجو کرد. در فلسفۀ یونانی، تخیل در مر...
full textذات خدا و تمایز صفات او در فلسفۀ اسپینوزا
اسپینوزا خدا را تنها جوهری میداند که وجود دارد و همه چیز تجلی اوست. از نظر او خدا بهواسطۀ صفاتش که از حیث ذات و عدد نامتناهی و با ذات او متحدند، در عوالم نامتناهی تجلی میکند و البته در این عالم با دو صفت فکر و بعد تجلی کرده است. تصور اسپینوزا از خدا چندان شفاف نیست و شارحان فلسفۀ او را به چالش انداخته است؛ چنانکه پارهای او را دئیست، پارهای ملحد و پارهای همهخداانگار دانستهاند. این تفاسی...
full textبررسی تطبیقی ارادۀ الهی در فلسفۀ اسپینوزا و استاد مطهری
این نوشتار به بررسی اراده الهی از دیدگاه دو فیلسوف بزرگ، استاد مطهری و باروخ اسپینوزا می پردازد و هدف آن روشن کردن شباهت ها و تفاوت های موجود در دیدگاه های آن دو در باره این پرسش است که آیا خداوند دارای اراده است یا نه، و در صورت داشتن اراده آیا اراده او مطلق و آزاد است. جستار حاضر در این راستا به مقایسه نظریات این دو فیلسوف در مسائل زیر می پردازد: عقل الهی، اراده الهی، نسبت عقل و اراده به خداو...
full textرویکرد فمینیست به مفهوم استقلال با نظر به فلسفۀ اسپینوزا
فیلسوفان فمنیست در بازخوانی سنت دیرپای فلسفۀ غرب به این نتیجه رسیدند که در این سنت، مفاهیم مهم فلسفی مانند عقل و استقلال در تقابل با ماده و امر غیرمعقول و یا وابستگی و هر آن چه که با مفهوم زن و زنانگی تداعی میشود، قرار میگیرد. آنها معتقد هستند این تقابلها منجر به تولید مفاهیمیمردگرایانه در سنت فلسفۀ غربی شده است. یکی از مفاهیمیکه مورد نقد فیلسوفان فمنیست قرار گرفته، مفهوم سنتی استقلال به ...
full textماهیت «روش» و «رویکرد هندسی» و ارتباط آنها با محتوای اندیشه در فلسفۀ اسپینوزا
اسپینوزا، فیلسوف عقلگرای قرن هفدهم، به تبع سلفش دکارت قائل بود که با منطق ارسطویی و قیاس اقترانی صرف نمیتوان در حوزۀ علم و فلسفه به یقین لازم دست یافت. از اینرو ریاضیات و بهطور خاص هندسه را سرمشق تفکر فلسفی خود قرار داد و در کتاب اخلاق، اندیشههای نهایی خود در حوزۀ متافیزیک و انسانشناسی فلسفی را در قالبی اقلیدسی و با روشی ترکیبی و تکاملی نظم بخشید. اسپینوزا همچون دکارت، اما بهصورتی ضمنی،...
full textMy Resources
Journal title
volume 2 issue 1
pages 55- 72
publication date 2015-08-23
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023